BIM en circulair bouwen: meerwaarde over de volledige levenscyclus van een gebouw.

Om circulariteit en aanpasbaarheid werkelijk in de praktijk te brengen is de manier waarop we informatie over een gebouw en zijn onderdelen documenteren, verzamelen en beheren van cruciaal belang. Dit vraagt om innovatieve systemen die maximaal inzetten op het delen van relevante data. Deze systemen hebben een rol te spelen in de ontwerpfase (materialen en samenwerking), uitvoeringsfase (efficiëntie), gebruiksfase (beheer en onderhoud) en einde levensfase (materialen) van een gebouw. BIM in combinatie met een materialenpaspoort vormen de kernelementen van een dergelijk systeem.

BIM

BIM wordt momenteel al vaak gebruikt gedurende de ontwerp- en bouwfase bij grote bouwprojecten. Het is een grote meerwaarde om dit ook tijdens de gebruiksfase en bij het einde van de levens/gebruiksduur te gebruiken. Er zullen dus meerdere BIM-modellen zijn: een as-built-model en een afgeleid exploitatiemodel. Gedurende de totale gebruiksduur zullen heel wat aanpassingen gebeuren die leiden tot aanpassingen en vernieuwde versies van het BIM-model; er moet worden afgesproken wie deze aanpassingen zal doen.

Bij de aanbesteding zal de opdrachtgever een BIM-visiedocument toevoegen. De opdrachtnemer staat in voor de opmaak van een BIM-protocol en BIM-uitvoeringsplan. Pas na de gunning en contractsluiting wordt in samenwerking met alle reeds gekende projectpartners het effectieve BIM-protocol en BIM-uitvoeringsplan uitgewerkt.

Materialenpaspoort

Een materialenpaspoort maakt duidelijk welke materialen bij de bouw zijn gebruikt en hoe ze zijn verwerkt. Een materialenpaspoort stimuleert en anticipeert op toekomstig hergebruik van de grondstoffen in onze gebouwen, het gebouw als grondstoffenbank.

Het materialenpaspoort is relatief nieuw in de bouwsector. Madaster is één van de commerciële aanbieders en heeft ook een werking in België opgestart. GRO bevat ook specifieke informatie over een materialenpaspoort (zie documenten). Momenteel loopt er binnen Vlaanderen Circulair bijkomend onderzoek rond materialenpaspoorten.

Denk goed na over het doel van het materialenpaspoort en wees kritisch. Het is bijvoorbeeld wel nuttig om de samenstelling van gegoten betonelementen te kennen, de kans dat er ooit terug zand of cement kan worden uitgehaald is echter zeer klein. Informatie over de verwerking in een element is bijgevolg van onmiskenbaar belang.

Link tussen circulariteit, tools, BIM en materialenpaspoorten

Materialenpaspoorten moeten kunnen worden gekoppeld aan BIM. Deze koppeling is momenteel niet evident. Binnen de Call Circulaire Bouweconomie is er omtrent deze problematiek een specifiek project goedgekeurd.

Het BIM-model kan ook ingezet worden om het ontwerp zelf te evalueren op uiteenlopende criteria. In termen van circulariteitsbeoordeling werd onderzocht hoe de dataflow optimalisatie tussen BIM en beoordelingstools mogelijk is. Een doorgedreven integratie in BIM kan de berekening van de scores van beoordelingstools aanzienlijk efficiënter maken in termen van informatiestromen en tijd.

Meer informatie is terug te vinden in het document “BIM en Circulariteit”.

Specifiek voor het Parkgebouw worden zowel een BIM-model als materialenpaspoort gevraagd, waarbij er ook een link tussen beide dient te zijn. De gunningsleidraad bevat een technische nota rond BIM, de visienota. “Materialenpaspoort en BIM” is tevens een onderdeel van het gunningscriterium “Toekomstgerichtheid”. In een nota moeten de kandidaten hoofdzakelijk de meerwaarde, toekomstbestendigheid en link tussen BIM en het materialenpaspoort toelichten. Dit wordt kwalitatief gescoord. De nota wordt toegevoegd wanneer de gunningsprocedure is afgerond.